Tóm tắt

Làm vườn không chỉ cung cấp thực phẩm cho chúng ta mà còn mang lại những lợi ích vượt xa giá trị dinh dưỡng. Những người làm vườn thường khỏe mạnh hơn, hạnh phúc hơn, sống lâu hơn và có mối quan hệ xã hội tốt hơn so với những ai không tham gia vào hoạt động này. Vì sao lại như vậy? Và loại hình làm vườn nào, hay thời lượng làm vườn bao nhiêu sẽ mang lại lợi ích sức khỏe tối đa?

Trong cuộc sống, hầu hết mọi thứ đều đòi hỏi sự đánh đổi. Một chiếc xe cũ có thể rẻ hơn khi mua nhưng lại tốn kém hơn để sửa chữa sau này. Làm việc nhiều giờ trong văn phòng có thể đồng nghĩa với việc ít thời gian dành cho thư giãn. Tuy nhiên, làm vườn là một ngoại lệ đáng chú ý. Hoạt động này không chỉ đưa bạn ra ngoài trời, giúp kết nối với thiên nhiên, mà còn có thể mang lại những nguồn thực phẩm tươi ngon, lành mạnh và dồi dào từ những hạt giống nhỏ. 

Làm vườn là một hình thức rèn luyện thể chất hữu ích, giúp nâng cao sức khỏe cả về thể chất lẫn tinh thần. Nó còn có lợi cho môi trường, hỗ trợ việc tái tạo đất và thúc đẩy phong trào “thực phẩm địa phương.” Đặc biệt, làm vườn có thể thực hiện trên một diện tích lớn hoặc chỉ cần vài chậu cây bên bệ cửa sổ, là một hoạt động chứa đựng vô vàn giá trị.

Với người Việt Nam, làm vườn không phải là điều xa lạ. Từ lâu, ông bà ta đã có truyền thống “vườn nhà” với nhiều loại rau củ và cây ăn trái. Ngay cả trong các thành phố hiện đại, nhiều gia đình vẫn duy trì thói quen trồng rau trên ban công, sân thượng hay trong các chậu nhỏ.

Chúng ta hãy cùng xem xét các lợi ích của làm vườn qua ba khía cạnh: sức khỏe thể chất, sức khỏe tinh thần và lợi ích cộng đồng – xã hội.

Lợi Ích Về Thể Chất

Tập Luyện và Hoạt Động

Làm vườn là một hình thức tập thể dục vừa phải và thú vị để tăng cường sức khỏe và mức độ hoạt động. Tùy thuộc vào việc bạn đang làm gì - cúi xuống, đào đất, cuốc đất, cào cỏ, nhổ cỏ - bạn có thể vận động nhiều nhóm cơ khác nhau, xây dựng sức mạnh cốt lõi và cải thiện sự nhanh nhẹn và linh hoạt. Nó hơi giống yoga, nhưng thay vì các tư thế mèo-bò hay chó úp mặt, bạn có những động tác như "kéo cà rốt" và "với hái cà chua".

Làm vườn cũng là hoạt động thể chất có độ rủi ro thấp đối với hầu hết mọi người. Do có nhiều động tác đa dạng, nó ít có khả năng gây chấn thương do stress lặp đi lặp lại như chạy bộ. Và vì không có ai cố gắng vượt qua bạn hay đạp xe ngang qua, bạn cũng ít có khả năng bị chấn thương cấp tính hơn.

Điều đó không có nghĩa là bạn không thể bị thương trong vườn. Một cách để biến làm vườn thành hoạt động có rủi ro cao là, như tôi đã từng trải nghiệm nhiều lần, nhổ cỏ gai hay dâu dại bằng tay không. Có thể mất vài phút để lấy xẻng, nhưng điều đó vẫn tốt hơn là phải mất hàng giờ hoặc hàng ngày để gỡ gai và chờ da hết kích ứng.

Dinh Dưỡng Từ Làm Vườn

Những người trồng rau trong vườn có xu hướng ăn nhiều rau củ quả hơn. Và một phần do độ tươi ngon, thực phẩm bạn tự trồng có thể có chất lượng cao hơn so với sản phẩm tương tự mua ở cửa hàng. Bạn sẽ nhận được lợi ích từ hàm lượng dinh dưỡng cao hơn, không có thuốc trừ sâu, và ít rủi ro nhiễm vi khuẩn hơn.

Làm vườn cũng có thể cải thiện khả năng tiếp cận dinh dưỡng nếu bạn gặp khó khăn về tài chính. Có vườn rau riêng có thể bảo vệ bạn khỏi việc thiếu hụt thực phẩm lành mạnh và có thể bổ sung cho những gì bạn có thể mua được.

Làm vườn cũng cho cơ thể bạn cơ hội tổng hợp vitamin D, "vitamin ánh nắng", trong khi bạn hoạt động ngoài trời. Tôi nói "có ý thức" vì có những rủi ro khi tiếp xúc quá nhiều. Và bạn không cần quá nhiều thời gian hoặc để lộ nhiều da để nhận được lợi ích trong những ngày xuân hè dài. Nhưng việc có đủ vitamin D rất quan trọng cho sức khỏe xương và hệ miễn dịch hoạt động tốt.

Phòng Ngừa Bệnh Tật

Và tất cả những lợi ích này của làm vườn không chỉ là lý thuyết; chúng được thể hiện qua kết quả sức khỏe của những người thực tế. Một nghiên cứu năm 2023 trên gần 150.000 người Mỹ từ 65 tuổi trở lên cho thấy những người làm vườn có sức khỏe tim mạch tốt hơn và ít rủi ro phát triển bệnh tiểu đường type 2 hơn. Họ cũng có tỷ lệ tử vong thấp hơn 60% trong khoảng thời gian 10 năm, một con số khá ấn tượng!

Không chỉ sức khỏe tim mạch được cải thiện bởi làm vườn. Việc ra ngoài tiếp xúc với đất, với các sinh vật nhỏ bé trong đó có thể làm tăng sự đa dạng của hệ vi sinh vật trên da và trong ruột của bạn. Và sự đa dạng vi sinh vật cao hơn có thể giúp chống lại các rối loạn hệ miễn dịch và sự phát triển của bệnh mãn tính.

Lợi Ích Về Sức Khỏe Tinh Thần

Giảm Căng Thẳng và Thư Giãn

Nhiều người làm vườn sẽ kể cho bạn nghe về việc làm vườn thư giãn và tốt cho tâm hồn như thế nào. Điều này không chỉ là cảm nhận chủ quan; ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy làm vườn có thể giảm đáng kể mức độ căng thẳng và lo âu.

Làm vườn có thể giúp những người đang đối mặt với hoàn cảnh sống khó khăn. Một nghiên cứu năm 2021 trên hơn 200 người chăm sóc bệnh nhân mắc chứng sa sút trí tuệ cho thấy những người làm vườn có ít triệu chứng trầm cảm, lo âu và căng thẳng hơn những người không làm vườn.

Cải Thiện Sức Khỏe Não Bộ

Làm vườn cũng có thể ảnh hưởng tích cực đến não bộ theo những cách có lợi cho sức khỏe cảm xúc và tâm trạng. Người cao tuổi làm vườn cho thấy sự tăng cường chuyển hóa chất dẫn truyền thần kinh (bao gồm serotonin, phân tử "bình tĩnh và hạnh phúc") và sản xuất yếu tố dinh dưỡng thần kinh có nguồn gốc từ não, mà bạn có thể coi như phân bón cho các tế bào thần kinh.

Tăng Cường Sự Kết Nối Xã Hội

Đặc biệt là ở những không gian chung như vườn cộng đồng hoặc câu lạc bộ làm vườn, làm vườn thúc đẩy kết nối và chống lại cảm giác cô đơn. Một đánh giá tổng quan năm 2022 cho thấy chỉ cần sống gần không gian xanh trong môi trường đô thị cũng có thể giảm đáng kể sự cô đơn giữa cư dân.

Cơ Hội Giáo Dục

Vườn cũng mang lại cơ hội học tập cho những người làm việc trong đó. Bất cứ ai đặt hạt giống xuống đất và chăm sóc nó đều tự nhiên học được về khoa học thực vật.

Những vườn trường cũng tạo ra cơ hội học tập hấp dẫn cho trẻ em. Ngoài việc khơi dậy tình yêu học tập thông qua phép màu của sự sống, vườn trường còn gắn liền với nhiều kết quả tích cực khác. Trẻ em làm vườn có xu hướng ăn nhiều rau củ quả hơn, từ đó tiêu thụ nhiều chất xơ và vitamin hơn. Chúng cũng có sức khỏe tinh thần tốt hơn, thể hiện qua kỹ năng xã hội tốt hơn, tự tin hơn và cảm giác thuộc về mạnh mẽ.

Lời Kết

Làm vườn mang lại nhiều lợi ích đáng kể cho sức khỏe thể chất, tinh thần và cảm xúc, kết nối xã hội và sự hài lòng trong cuộc sống nói chung. Hoạt động làm vườn có thể kết nối chúng ta với đất đai, cộng đồng và chính bản thân mình. Nó dạy chúng ta về sự kiên nhẫn, quan tâm và giá trị của việc nuôi dưỡng sự sống trong mọi hình thức. Những lợi ích chúng ta nhận được từ làm vườn củng cố ý tưởng rằng khi chúng ta chăm sóc vườn của mình, chúng ta cũng đang chăm sóc chính mình. Và khi làm như vậy, chúng ta đang cùng nhau vun đắp một thế giới xanh và bền vững hơn.